dinsdag
16 apr
De macht van criminelen groeit enorm. En dat is onder meer te danken aan het slappe beleid van gemeenten. Een inkijkje in de schokkende wereld van criminaliteit, misdaad en ondermijning in Nederland en in Meierijstad.
‘De dag voor de raad’, gisteren in Tilburg, stond geheel in het teken van ondermijning. ‘Een begrip dat steeds minder doeltreffend is, omdat er steeds meer zaken onder worden geschoven’, aldus spreker dr. Pieter Tops. Tops schreef met journalist Jan Tromp ‘De achterkant van Nederland’ (2017), een standaardwerk over de verstrengeling van de onderwereld met de bovenwereld. Bij die bovenwereld horen ook ambtenaren, gemeenteraadsleden en wethouders van gemeenten. Vanuit Meierijstad waren raads- en raadscommissieleden van Team Meierijstad, Gemeentebelang en ‘Hart voor Schijndel’ aanwezig. Voor de afwezige raadsleden (geen verwijt, wij komen ook niet overal) en andere inwoners dit verslag.
40.000 lijntjes coke
Tops heeft het begrip ondermijning afgezworen. ‘Ik heb het liever over de maatschappelijke effecten van de georganiseerde misdaad’, vertelde hij aan de volksvertegenwoordigers uit met name zuid- en midden-Nederland. ‘De ruggengraat van die wereld is de volkomen uit de hand gelopen productie van en handel in verdovende middelen, zoals cannabis en synthetische drugs’. Vanuit Nederland wordt er wereldwijd voor € 18,9 miljard per jaar verkocht. Nog een tot de verbeelding sprekend cijfer: alleen al in Amsterdam worden er 40.000 lijntjes coke per dag gesnoven. Dat blijkt uit metingen in het riool.
En daarmee zijn we aanbeland bij de vraag of het allemaal zo erg is, dat Nederland bij de vijf grootste drugs producerende landen ter wereld behoort. Ja, dat is erg. Vanwege de volksgezondheid en vanwege alle voor de hand liggende bezwaren die er zijn tegen criminaliteit.
Luxe leven
Een andere spreker, die zijn naam om veiligheidsredenen liever niet al te bekend maakt en we dus niet noemen, wist het uit te leggen aan de hand van een anekdote. De burgemeester van Tilburg, ook aanwezig als spreker, had een poos terug een brief gekregen van een bezorgde inwoner. Die schreef hoe hij zijn kinderen netjes probeert op te voeden en hoe moeilijk dat is – want twee deuren verder woont een gezin dat elke dag tot elf uur in bed ligt en dan in luxe sportauto’s op pad gaat. Pa, ma en kinderen leiden een ongelofelijk luxe leven en iedereen in de straat weet waar ze dat van betalen. Het gezin ‘doet’ in drugs.
Speelt dat ook in Meierijstad? Ja, dat speelt ook in Meierijstad. De lokale politiek is vorig jaar, deels achter gesloten deuren, geïnformeerd over met name de drugscriminaliteit. Over schuren in het buitengebied waar pillen worden gedraaid. Over bermen en sloten waar het gevaarlijke afval van die drugslabs ligt. Over motorbendes die zich nergens aan gelegen laten.
Koerier
En dan moeten we het ook nog hebben over onze middelbare scholen. Tops: ‘Het is choquerend hoe de drugswereld inmiddels is neergedaald op zowat alle middelbare scholen. Daar worden tieners geworven om koerier te worden. In een uurtje verdienen ze daarmee meer geld dan met een hele dag vakkenvullen bij de supermarkt.’ De directies van onze scholen weten het volgens de hoogleraar bestuurskunde. ‘Maar ze zwijgen erover vanwege de reputatie van hun school.’ Daar moesten we het dus maar eens over gaan hebben met die scholen, stelt Hart voor.
Overigens gaat het bij ondermijning of criminaliteit niet alleen over drugs. Zoals ‘spreker X’ zei: ‘25 procent van alle uitgaven aan persoonsgebonden budgetten komt bij bendes terecht’. Een teken aan de wand is dat in het verleden een motorbende een bedrijf oprichtte dat aan thuishulp ging doen. Gelooft u het? En dan zijn er ook nog mensenhandel (zoals gedwongen prostitutie) en cybercrime.
Verleid
De spreker-zonder-naam presenteerde zonder blikken en blozen waar de grootste groepen criminelen zijn te vinden: onder Marrokkanen, Turken en bewoners van woonwagencentra. Hij weet ook hoe dat komt. ‘Het zijn mensen die door de jaren heen moeilijk aan de bak kwamen. Die meer dan anderen gepasseerd werden voor banen. En zo verleid werden om zich dan maar op een andere manier staande te houden.’
Tops vertelde iets soortgelijks over een bekende volkswijk in Tilburg. ‘In de jaren tachtig kozen nogal wat bewoners voor handeltjes die niet deugen. Want sollicitatiebrieven uit die wijk werden niet eens geopend. De postcode van de afzender was voldoende om iemand af te wijzen. Het overleven in de marge van de samenleving is in de loop van tientallen jaren echter bijzonder lucratief geworden.’ Veel te lucratief.
Bovenwereld
‘De aard en omvang van ondermijning is veel groter dan tot voor kort werd gedacht’, hoorden we vanaf het podium. Wat het extra akelig maakt, is dat criminelen hun geld en macht in toenemende mate kwijt kunnen in de bovenwereld. Of u bepaalde type bedrijven maar extra in de gaten wil houden: wasserettes, wellness-studio’s, sportscholen, horecazaken, kapsalons (‘Gezien: een kapperszaak zonder ook maar één spiegel’) en bedrijven die in vastgoed doen. En voor we boze mails krijgen: we zeggen niet dat alle bedrijven in de branches stinken. Sowieso geven we slechts door wat deskundigen vertelden.
Ander voorbeeld hoe de onderwereld zich vermengt met wat een nette wereld lijkt: criminelen die sponsor worden van een lokale sportvereniging. Dat helpt om dorpsbewoners een andere kant op te laten kijken als dat gewenst is. Maar ook wethouders, ambtenaren en raadsleden moeten alerter worden. Emeritus prof. dr. Cyrille Fijnaut in zijn slotbetoog: ‘Een integer lokaal bestuur is cruciaal voor doeltreffendheid en geloofwaardigheid van beleid’.
Integriteit
Zonder nou meteen paniek te willen schoppen: daarmee kan het in Meierijstad nog wel wat beter. Zo heeft Hart slechte herinneringen aan een workshop die de gemeenteraad vorig jaar kreeg aangeboden over integriteit. Wat bij die bijeenkomst voor het ene raadslid zo klaar als een klontje was, bleek voor een ander veel minder vanzelfsprekend te zijn. ‘Als ik vertrouwelijke informatie krijg over een bouwplan en ik kan daar mijn zoon blij mee maken, dan doe ik dat’, hoorden we – of woorden van die strekking. En ook: ‘Ik hoef geen verantwoording af te leggen over mijn integriteit’.
Waar het afgelopen vrijdag helaas aan ontbrak, waren snelle oplossingen. Wat wel duidelijk werd: het heeft zin om aandacht te schenken aan kansen voor mensen die nu nog te vaak kansarm zijn. Want juist die groepen dreigen dader of juist slachtoffer te worden van criminaliteit. Zoals het vanzelfsprekend ook zin heeft om fors te investeren in opsporing, handhaving en vervolging. Verder zouden overheidsorganisaties en afdelingen binnen de gemeente meer informatie moeten uitwisselen. ‘Er zijn veel witte vlekken doordat bijvoorbeeld gemeente, burgers en bedrijfsleven geen informatie delen’, hoorden we. Wat die burgers betreft: die hebben de neiging zich drukker te maken om hondenpoep dan om georganiseerde misdaad, zo blijkt uit een peiling in Meierijstad.
Contant geld
Er was tijdens de bijeenkomst ook aandacht voor wat praktische maatregelen. ‘Regel dat horecazaken alleen betalingen met pin accepteren, dan kunnen criminelen hun contant geld daar niet meer kwijt. Maar zoiets kun je niet verwachten van een afzonderlijke horecaondernemer. Dat moet je gezamenlijk regelen.’
En dan nog een verzoek aan de ouders van kinderen die op Paaspop of elders wel eens een pilletje kopen: ‘Vraag aan die kinderen: weet je dat je een naargeestige criminele wereld in stand houdt?’
